Himba en hun cultuur

De Himba (ook wel Ovahimba genoemd) is een semi-nomadisch volk dat voornamelijk in het noordwesten van Namibië leeft, in de afgelegen regio Kunene (voorheen Kaokoland) en in het zuiden van Angola. Men schat dat er ongeveer 50.000 Himba’s leven.

De Himba-stam is bekend om hun unieke tradities en levensstijl, die ze ondanks de moderne invloeden sterk hebben weten te behouden.

Een van de meest opvallende kenmerken van de Himba is hun verzorgings- en schoonheidsritueel. Himba-vrouwen bedekken hun huid dagelijks met een mengsel van rood oker en vet, een crème genaamd otjize. Dit geeft de huid een roodachtige tint, wat wordt gezien als een symbool van schoonheid en vruchtbaarheid. Het beschermt ook tegen de zon en insectenbeten. Hun gevlochten haar wordt bedekt met hetzelfde mengsel, wat de status in de gemeenschap aangeeft.

De Himba leven in kleine dorpen met hutten gemaakt van takken en modder. Ze houden zich voornamelijk bezig met veeteelt, vooral het hoeden van runderen en geiten, die een centrale rol spelen in hun cultuur en economie. Het dieet bestaat voornamelijk uit melk en maïsmeel, soms aangevuld met vlees als er een feestelijke gelegenheid is.

De Himba-cultuur is gebaseerd op een patriarchaal systeem, maar met matrilineaire erfopvolging. Dit betekent dat bezittingen en status worden geërfd via de moederlijn. Mannen zijn echter meestal de leiders in het gezin en de gemeenschap. Polygamie is gebruikelijk en het huwelijk wordt gezien als een belangrijke sociale band.

De Himba geloven in een bovennatuurlijke kracht genaamd Mukuru, die wordt gezien als een voorouderlijke geest die het dagelijks leven beïnvloedt. Voorouders spelen een belangrijke rol in hun geloof en spirituele praktijken. De Himba hebben heilige vuurrituelen, waarbij ze dagelijks communiceren met hun voorouders door middel van een vuur dat nooit mag uitgaan.

Hoewel de Himba’s traditionele levenswijze veel invloeden van buitenaf heeft weerstaan, staan ze nu wel steeds meer onder druk door modernisering, onderwijs en economische ontwikkeling. Toerisme speelt een groeiende rol in hun gemeenschap, aangezien hun cultuur en levensstijl vaak worden bewonderd door buitenstaanders. De Himba is een fascinerend volk dat sterk geworteld is in hun tradities, met een diep respect voor hun voorouders en de natuur.

Wassen Himba’s zichzelf?

Himba-vrouwen wassen zich nooit maar nemen dagelijks een rookbad. Ze verbranden aromatische kruiden en planten. Vervolgens zitten ze over de rook om hun lichaam te ‘stomen’. Deze rook doodt bacteriën en voorkomt ongewenste geuren, waardoor ze schoon blijven zonder kostbaar water te gebruiken.

Waar komen de Himba oorspronkelijk vandaan?

Als onderdeel van een grotere volksverhuizing migreerden de Himba en de Herero naar wat nu bekend staat als Namibië en Botswana. Deze Bantoe-sprekende mensen kwamen eeuwen geleden uit Oost-Afrika. In de 19e eeuw begon de groep zich te splitsen, waarbij een groot deel verder naar het zuiden trok en bekend werd als de Herero. Degenen die overbleven, werden de voorouders van het Himba-volk dat we vandaag de dag kennen.

Hoe komt het dat Himba’s geen onderste voortanden hebben?

Rond de pubertijd worden, zowel bij jongens als meisjes, de onderste voortanden met een stok en steen uit het gebit geslagen. Het is een belangrijk cultureel moment dat niet alleen fysieke, maar ook symbolische waarde heeft. Het bevestigt hun volwassenheid, status en sociale en culturele identiteit. Een andere reden die soms wordt genoemd, is dat het helpt bij de uitspraak van bepaalde klanken in hun taal, het Otjiherero. Het ontbreken van de voortanden zou naar verluidt bepaalde geluiden vergemakkelijken.

Wat eten de Himba’s?

De Himba zijn een nomadisch volk; ze trekken met hun koeien en geiten door het land. Verder verbouwen ze maïs waar ze maïspap van maken. Het voedsel van de Himba bestaat voornamelijk uit melk met meel erin; als er groente is eten ze dat ook. Af en toe wordt er een dier geslacht; daarvan eten ze elk onderdeel op.

Wat is een erembe?

Getrouwde vrouwen en zij die een kind hebben gebaard, dragen een erembe. Dit is een sierlijk hoofddeksel van schapenvacht waar hun gekleurde vlechten doorheen zijn geweven.

Hoe oud zijn de Himba?

De Ovahimba zijn de oorspronkelijke traditionele Herero die de Kunene overstaken en halverwege de 16e eeuw vanuit Angola naar Namibië kwamen. Ze vestigden zich in het Kaokoveld, het noordwestelijke deel van Namibië, en leefden een semi-nomadische, pastorale levensstijl. De vroege geschiedenis van de Herero was beladen met ernstige droogtes en andere rampen. Grote groepen Herero verlieten het Kaokoveld en zochten naar betere weidegronden voor hun kuddes in het zuidoosten. De resterende Herero in het Kaokoveld werden in de 19e eeuw aangevallen door de Swartbooi en Topnaar Nama. De Nama kwamen het Kaokoveld binnen vanuit het zuiden, ook op zoek naar betere weidegronden. In 1850 vestigden de Nama een basis in Sesfontein van waaruit ze invallen organiseerden tegen de Herero van het Kaokoveld. Omdat de Herero wijdverspreid waren en de Nama veel betere wapens hadden, werden er in de volgende 20 jaar grote kuddes vee van de Herero geplunderd. Toen de situatie verslechterde en het verlies van hun materiële en sociale rijkdom toenam, vluchtten de Herero van het Kaokoveld over de Kunene-rivier naar Angola en zochten ze onderdak bij de Ngambwe, die de vluchtelingen steunden. Ze noemden de Herero ‘Ovahimba’, wat ‘bedelaar’ betekent in de taal die door de Ngambwe wordt gesproken. In de loop der jaren namen de Herero deze naam over en gebruiken hem tot op de dag van vandaag. De meeste Ovahimba volgden een populaire krijger genaamd Vito terug naar Namibië in 1920. Sindsdien en tot aan de onafhankelijkheid van Namibië in 1990 konden de Himba hun traditionele levensstijl leiden. De laatste jaren zijn de Ovahimba meer blootgesteld aan de invloeden van de moderne wereld, hoewel dit vooral verwijst naar de consumptie van ongezond voedsel, frisdranken en alcohol. De positieve ontwikkelingen van de moderne samenleving, zoals een goed zorgstelsel, moderne scholen, pensioenfondsen etc., bereikten de meerderheid van Ovahimba nog niet.